چرا نباید سرت را بالا بگیری
چرا نباید سرت را بالا بگیری
یا
عمل کردمان را چگونه ارزش گذاری می کنیم ؟
اوضاع و اطرافمان از پایه شبیه ویرانه های قصرهای قدیمی است ، به هر چیزی که نگاه کنیم درمی یابیم همه ی آنها در حالت جنون ، اشتباه و حتی ناکارآمد هستند . در یادداشت های قبلی نیم نگاهی به چیزهای کردیم که آدم را خراب بار می آورد ، سیستم آموزشی یکی از آنها بود و "دیگری بزرگ" یکی از مهم ترین های آنست که حتی از سیستم آموزشی نیز در ویران کردن و یکدست کردن آدم ها پیشی می گیرد . به خاطر اینکه ما مجبوریم برای زنده ماندن تا بقالی محل برویم و شیر و ماست و تن ماهی بخریم سپس در صف نان بایستیم و حتی سرکار رویم تا پول این ها بدهیم ، موجودات اجتماعی محسوب می شویم . وقتی رابیسنون کروزوئه در جزیره تنها بود هرکاری که دلش می خواست می توانست انجام دهد اما وقتی آن جوانک سیاه پوست پیدایش شد دیگر روابط اجتماعی بر آن جزیره حاکم شد ، به خاطر همین چیزی بنام قانون نوشته می شود تا جلوی تبدیل شدن جوامع انسانی به جنگل ها را بگیرد ، این قوانین لزوما به صلاح من و شما نیست اما بدون آنها نمی شود زندگی کرد . از این دسته از قوانین که بگذریم که نوشته شده اند و اگر از آنها سرپیچی کنیم مجرم به حساب می آییم و باید جریمه پرداخت کنیم یکسری دیگر از قوانین است که نانوشته اند و بیشتر از دسته ی اول در زندگی با آنها سرکار داریم ، مثل اینکه وقتی سر میز غذا نشسته ایم نباید دستمان را دماغمان کنیم و بعد آنرا در دهانمان بگذاریم ! این بد است و اگر این کار را انجام دهیم همه از ما حالشان بهم می خورد و اگر به این معروف شویم حتی نانوای محل با کراهت نمی گذارد به نان ها دست بزنم . امثال این قوانین نانوشته خیلی زیادست و به فرهنگ غالب جامعه و البته خرده فرهنگ های کوچک تر و شخصی تر ما باز می گردد . سوای مثال بالا که به بهداشت فردی اهمیت می دهد قوانین دیگری که معطوف به با ادب بودن و آراستگی اخلاقی فرد در جامعه تعریف می شود جلوی رشد خیلی از ماها را گرفته است . احترام به بزرگتر را فرض بفرمایید ، در این نوع تلقی از اخلاق ،کاری به ذهن و فکر مخاطب نداریم بلکه فقط سن او معیار قرار داده می شود و مخالفت یا عرض اندام در مقابل بزرگتر اشتباه و کاری وقیح و بی ادبانه محسوب می شود . یادم می آید وقتی در دبیرستان یا دانشگاه با مدرس وارد بحث می شدم همکلاسی هایم مرا ملامت و برچسب بی اخلاقی را خیلی راحت نثارم می کردند . در چنین جامعه ای که اصل انتقاد و سوال پرسیدن نابهنجاری تلقی می شود کسی که می خواهد چیزی را به چالش بکشد یا فکری را بیان کند دقیقا همان کسی است که در نانوایی به مشکل بر می خورد و رفتارهای تهاجمی جامعه بر او وارد می شود . اگر در دسته ی اول از قوانین سیستم قضایی یک کشور تو را متهم می کند و یک قاضی در دادگاه وجود دارد در دسته دوم شاهد دادگاهی پیچیده تر و متفاوتی هستیم . به اندازه ی تمام افراد جامعه قاضی و حکم وجود دارد و هرکس به خودش اجازه می دهد که هم برای دیگری حکم ببرد و هم اجرا کند .
خواسته یا ناخواسته ، هر کداممان به دستگاه ارزشی خاصی تعلق خاطر داریم . اما چون باز هم انسان موجود اجتماعی است و برای بقا باید یکسری قوانین را رعایت کنیم . اگر خیلی خوشبخت باشیم می توانیم از دستگاه ارزشی پیشفرض جامعه به دستگاه هایی دیگری کوچ کنیم . بهترین کار به نظرم اینست که دستگاه درستی برای عمل انتخاب کنیم و با دیدی انتقادی دست به تغییر و رفتار کنیم . دستگاه های ارزشی که در اطرافم می دیدم و ازشان خارج شدم یا با آن ها مخالفم هستم :
- مهم نیست که چه می گویی ، درآمد تو مهم است .
- در جامعه دو گروه وجود دارد یا کلاهبردارها یا بی کلاه ها
- اگر دانشگاه نرفتی بی سوادی
- اگر احترام همه را نگاه داری خوشبخت می شوی
- سرت را پایین بگیر و همیشه سکوت کن
- این چیز مطلقا درست است ولا غیر
- هرکس بهتر حرف می زد حرف درست را می زند
- کاری که اکثریت می کنند درست ترین کارست
- کارهای متفرقه کار نیستند
- این که از چه خانواده یا فرهنگی آمدی مهم نیست
- تو موفقی نمی شوی
و امثالهم ، خوشحال میشوم برای کامل تر کردن این لیست ارزش های که جامعه به آن ها باور دارند اما به نظر شما اشتباه است برایم بنویسید تا در اینجا اشتراک گذاری کنم .
